Reminiscentie bij dementie: een brug tussen verleden en heden
In de complexe wereld van dementiezorg neemt reminiscentie een prominente plaats in. Het is een pad dat herinneringen aan het licht brengt en verborgen schatten van een leven lang onthult. Voor mantelzorgers van mensen met dementie, zoals de zorg voor een vader of moeder, biedt reminiscentie een venster naar de wereld van hun geliefden – een wereld die vaak verborgen blijft achter de sluier van vergetelheid.
Wat is reminiscentie in de context van dementie?
Reminiscentie bij dementie is het proces van het ophalen van herinneringen, vaak gefaciliteerd door stimuli zoals vragen, foto's, muziek of voorwerpen. Deze activiteit is niet alleen een geheugenspel; het is een therapeutische tool die de geest stimuleert en een gevoel van identiteit en continuïteit bevordert.
De therapeutische waarde van reminiscentie
Reminiscentie kan een essentieel onderdeel zijn van de emotionele en cognitieve ondersteuning voor mensen met dementie. Door het delen van herinneringen wordt niet alleen het geheugen gestimuleerd, maar ook het gevoel van eigenwaarde verhoogd. Dit is cruciaal in een fase van het leven waarin veel dierbare herinneringen vervagen.
Door reminiscentie ontvouwen zich verhalen van een vervlogen tijdperk - van vrolijke jeugdherinneringen tot ontroerende liefdesverhalen, van spannende avonturen tot levenslessen die nog steeds resoneren. Deze spellen bieden een intieme glimp van het verleden, waardoor we een dieper begrip krijgen van wie onze ouders, grootouders of geliefden waren voor de uitdagingen van het heden. Reminiscentie biedt:
- Reflectie op persoonlijke ervaringen: Vragenspellen worden vaak ontworpen met vragen die gerelateerd zijn aan verschillende levensfasen, zoals jeugdherinneringen, familiegebeurtenissen, werkervaringen en hobby's. Door deze vragen te beantwoorden, kunnen ouderen met dementie hun persoonlijke ervaringen delen, waardoor anderen meer leren over hun verleden en hun leven.
- Verbinding met emoties en gevoelens: Door vragen te beantwoorden die verbonden zijn met emotionele gebeurtenissen of herinneringen, kunnen vragenspellen ouderen helpen om hun gevoelens te uiten. Dit biedt een kans voor anderen, zoals familieleden, verzorgers, of zelfs zorgprofessionals, om een dieper begrip te krijgen van de emoties, dromen, en levenswaarden van de persoon met dementie.
- Het onthullen van persoonlijke interesses en voorkeuren: Deze spellen kunnen ook inzicht verschaffen in de interesses en voorkeuren van de oudere persoon. Bijvoorbeeld, door vragen te beantwoorden over favoriete muziek, reisherinneringen, favoriete gerechten, of hobby's, kunnen anderen meer te weten komen over de persoonlijke smaken en passies van de oudere met dementie.
- Het creëren van een verbondenheid: Vragenspellen bieden een kans om een diepere connectie te vormen tussen de oudere persoon en anderen, zelfs wanneer de communicatie door dementie bemoeilijkt wordt. Het delen van verhalen en herinneringen kan een gevoel van verbondenheid creëren en anderen helpen om zich te verplaatsen in de wereld van de persoon met dementie.
Hulpmiddelen & methoden voor Reminiscentie
Op de markt zijn verschillende hulpmiddelen beschikbaar die reminiscentie ondersteunen:
Vragenspellen
Vragenspellen bieden een waardevolle inkijk in het leven, de ervaringen en emoties van een oudere persoon met dementie, zoals een vader, moeder of oma, en kunnen ons veel leren over wie zij zijn en waren. Het is een heel leuke manier om de tijd door te brengen en herinneringen naar boven te halen die de kans bieden om onze geliefde ouderen te leren kennen zoals ze waren in hun jongere jaren. Spellen zoals het Levensloopspel, Blik op Vroeger, Tijd voor een leuke babbel met Oma, Hartenvragen Oma, Veel te vertellen en Openhartig zijn meer dan slechts kaarten met vragen; ze dienen als magische sleutels tot verborgen schatten van verhalen en ervaringen en oude emoties.
Deze vragenspellen zijn ontworpen om een diepgaand begrip te bieden van wie onze dierbaren werkelijk waren - hun avonturen, dromen, ontmoetingen, en belangrijke momenten die hun levenspad hebben gevormd. Ze nemen ons mee op een ontroerende reis, waarin we worden ondergedompeld in een wereld van kostbare herinneringen die anders misschien verborgen zouden blijven.
Bij zorgprofessionals zoals activiteitenbegeleiders op dagbesteding en in het verzorgingshuis zijn vragenspellen uit de Vragenderwijs-serie populair door hun goed doordachte uitwerking en uitvoering en het positieve effect op de groep. Zoals Henni van Hoof, van de Hapertse kluis vertelde: "We hebben het nieuwe Vragenderwijs-spel in gebruik genomen, het is erg leuk en ook de tekeningen worden goed herkend, wij zijn erg blij dat wij het aangeschaft hebben, het zorgt voor vele uurtjes plezier! De doelgroep waar ik voor werk wisselt van dementerende ouderen of ouderen met lichamelijke beperkingen of een mix hiervan, het spel is overal inzetbaar."
Kortom vragenspellen zijn een waardevolle tool zijn om niet alleen herinneringen op te halen, maar ook om begrip en empathie te cultiveren voor de ervaringen, emoties, en persoonlijkheid van ouderen met dementie, waardoor ze zich gezien, gehoord en begrepen voelen.
Beeldkaarten
Beeldkaarten zijn een waardevolle methode om het welzijn van ouderen, met name die met dementie, te verbeteren. De kaarten hebben afbeeldingen uit verschillende periodes van het leven, variërend van historische gebeurtenissen tot alledaagse taferelen. Deze visuele stimuli roepen nostalgische gevoelens op en kunnen ouderen inspireren om te praten over hun ervaringen en herinneringen. Dit bevordert sociale interactie en creëert een gevoel van verbinding.
Het gebruik van beeldkaarten in reminiscentie biedt enkele unieke voordelen ten opzichte van andere methoden zoals het stellen van vragen. Afbeeldingen kunnen direct krachtige herinneringen en ervaringen oproepen, wat bijzonder effectief is voor mensen met dementie. In tegenstelling tot vragen die een beroep doen op het vermogen tot verbale expressie en geheugen, bieden afbeeldingen een meer directe en intuïtieve manier om herinneringen naar boven te halen.
Afbeeldingen hebben het vermogen om mensen terug te brengen naar de tijd van toen. Ze kunnen diep gewortelde herinneringen activeren, zelfs wanneer verbale communicatievaardigheden zijn afgenomen. Dit komt doordat visuele stimuli, zoals oude foto's of illustraties van vroeger, direct resoneren met persoonlijke ervaringen en gevoelens. Bij het zien van een afbeelding van een bekende plaats, persoon of object uit het verleden, worden ouderen vaak onmiddellijk getransporteerd naar die momenten, waardoor ze verhalen en gevoelens kunnen delen die anders misschien verborgen zouden blijven.
Bovendien bieden afbeeldingen een gemeenschappelijke grond voor gesprekken, waarbij zowel de oudere als de mantelzorger of familielid betrokken is bij het herinneringsproces. Dit maakt het voor mantelzorgers gemakkelijker om verbinding te maken met hun geliefden, door samen de afbeeldingen te verkennen en de verhalen die ze oproepen te delen. Het stimuleert niet alleen de cognitieve functies van de oudere, maar versterkt ook de emotionele banden tussen hen en hun verzorgers of familieleden.
De kracht van herinnering: ervaringen van ouderen met reminiscentie
Recentelijk sprak ik met Marianne, mantelzorger voor haar 82-jarige moeder met Alzheimer, mevrouw Van der Meulen. Mevrouw Van der Meulen, een 82-jarige dame met een rijk leven achter zich - van haar jeugd in een klein dorpje tot haar jaren als onderwijzeres - woont nu in een warm en uitnodigend verzorgingshuis. De huiskamer, een gezellige en lichte ruimte, is ingericht met comfortabele stoelen en een verscheidenheid aan spellen en hulpmiddelen van SpelPlus, speciaal ontworpen om de levenskwaliteit van ouderen zoals zij te verbeteren. Zij vertelde hoe een oud familiefotoalbum een middag van lachen, tranen en verbinding teweegbracht. "Toen mijn moeder de foto's zag, kwamen de verhalen – sommige bekend, andere verrassend nieuw voor mij. Het was alsof we samen in een tijdmachine stapten."
In het verzorgingshuis zag ik hoe belangrijk hulpmiddelen zijn voor het faciliteren van reminiscentie. Behalve fotoboeken waren er ook beeldkaarten, vragenspellen en andere hulpmiddelen van SpelPlus, die allemaal een rol speelden in het activeren van herinneringen bij de bewoners. Marianne's moeder, net als vele anderen, vond het heerlijk om over haar verleden te praten, geholpen door deze hulpmiddelen. Het hielp haar haar gevoel van zelf te behouden en versterkte haar verbinding met de huidige wereld.
Zoals Marianne opmerkte: "Reminiscentie heeft ons een kostbaar geschenk gegeven – tijd samen die gekleurd is met de rijkdom van het verleden." Voor velen in het verzorgingshuis is reminiscentie meer dan een therapie; het is een brug naar het verleden die het heden verrijkt, ondersteund door de liefdevolle omgeving en de speciaal ontworpen hulpmiddelen die hun dagelijks leven verrijken.
De leukste en meest bijzondere vragenspellen en beeldkaarten
Hieronder vindt u korte beschrijvingen van enkele producten gericht op reminiscentie voor mensen met dementie, die kunnen worden gebruikt door mantelzorgers bij het zorgen voor een familielid met deze aandoening:
Mannenvragen
'Mannenvragen' is een vragenspel dat 240 vragen bevat over 16 verschillende mannenonderwerpen. De onderwerpen variëren van landbouw en moestuin tot jacht, hengelsport, vrouwen, roken, sterke drank, geld, auto's, politiek, klussen, schaken, fotografie, scheepvaart, voetbal en sport in het algemeen. Elk kaartje bevat een vraag met keuzeantwoorden, waarbij het juiste antwoord gemarkeerd is voor de spelleider. Dit spel stimuleert niet alleen het gevoel van eigenwaarde bij de oudere deelnemers, maar kan ook levendige gesprekken op gang brengen. Naast deel Een is er ook een deel Twee met nog meer leuke vragen.
De Verhalenbal
'De Verhalenbal' is een spel dat zowel beweging als vertellen stimuleert. Het is een stoffen bal met daarin een stevige opblaasbare ballon (een reserve ballon wordt meegeleverd). Tijdens het spel wordt de bal gegooid en gevangen, en de speler vertelt een verhaal of herinnering die bij de afbeelding past die zich bij de rechterduim bevindt. Het is een flexibel spel waarbij elke interpretatie juist is, aangezien iedereen zijn eigen unieke verhaal heeft.
Verhalendobbelstenen
Het spel 'Verhalendobbelsteen' bestaat uit vier dobbelstenen met herkenbare en duidelijke afbeeldingen, opgeborgen in een mooi kistje. Dit spel is ontworpen om gesprekken te stimuleren en herinneringen op te halen. De thema's van de dobbelstenen zijn eten, gevoel, dieren en thuis. Bij het spel wordt ook een rode stoffen doek geleverd waarop gedobbeld kan worden. Dit spel is vooral effectief om interactie en verhalenvertelling te bevorderen.